Er zijn talloze beroemde kometen geweest in de geschiedenis, maar welke hebben de meeste indruk gemaakt. Wij hebben de tien grootse kometen op een rijtje gezet. Het is goed om te weten dat we alleen uitgaan van kometen zichtbaar met het blote oog. Dat is van belang omdat met de opkomst van uitstekende camera’s de laatste jaren ook zwakke kometen, niet zichtbaar met het blote oog, fotografisch er heel indrukwekkend uit kunnen zien. Echter zijn ze met het blote oog dan niet of bijna niet te zien.
1. C/1858 L1 Donati
Komeet Donati verscheen in 1858 en was in de daaropvolgende maanden te zien met het blote oog. Het was de eerste komeet die werd gefotografeerd, hoewel de foto niet bewaard is gebleven. Desondanks blijft het een iconische komeet in de geschiedenis van de astronomie. Het is een voorbeeld van hoe kometen al eeuwenlang de verbeelding van mensen prikkelen en fascineren. De stoffige komeet Donati heeft ook een belangrijke rol gespeeld in het begrijpen van de effecten van De boogvormige staart van Donati was goed te zien.
Het is fascinerend om te bedenken dat zelfs een prominente figuur als Abraham Lincoln zich liet betoveren door het uitzicht op de komeet Donati. Het bewijst dat deze astronomische gebeurtenissen niet alleen wetenschappelijk belangrijk zijn, maar ook culturele betekenis hebben en ons vermogen om ons te verwonderen en te fascineren versterken.
2. C/1882 R1 Great September Comet
In het perihelium op 17 september bereikte de komeet een magnitude van -17 en was zelfs zichtbaar op klaarlichte dag. Het comagebied leek op 30 september langwerpig en er werden twee fragmenten gezien. Op 17 oktober waren
er vijf fragmenten waargenomen. Zelfs met een kern die uit elkaar viel bleef de komeet zichtbaar tot 1 juni 1883. Daaropvolgende verstoring van de kern na het perihelium zorgde ook voor een grote hoeveelheid stof om de
staart te versterken.
De grootte van de kern moet een paar kilometer zijn geweest en dit, in combinatie met de extreem korte periheliumontmoeting, zorgde ervoor dat deze komeet een plaats kreeg in de annalen van grote kometen.
3. C/1910 A1 Daglicht Komeet
De Daglicht komeet (Daylight Comet) van 1910 werd heel snel helderde toen hij de zon naderde. De komeet werd ontdekt door verschillende astronomen op 12 januari. De komeet bereikte op 17 januari het perihelium en was op klaarlichte dag zichtbaar met een magnitude van -5! Begin februari was de stofstaart uitgerekt tot 50°.
Normaal gesproken zou dit geen grote komeet zijn geweest door allerlei omstandigheden, echter de kleine periheliumpassage en een stofrijke samenstelling zorgden ervoor dat een grote komeet werd. De lange omlooptijd van deze komeet betekent dat hij pas over ongeveer 57.000 jaar zal terugkeren.
4. C/1956 R1 Arend-Roland
Komeet Arend-Roland werd ontdekt op 8 november 1956. Hij was toen van magnitude +10,0. Op 8 april 1957 zou zijn periheliumdoorgang plaatsvinden. In april van dat jaar werd de komeet al een stuk helderder en begon zich de staart te ontwikkelen. Er werden meerdere streamers gezien.
De staart week af van de staarten van andere kometen vanwege zijn anti-staart die vooruit was gericht. Dit fenomeen was echter maar een paar dagen te zien. Vergeleken met de rest van de grote kometen was de komeet niet extreem groot, maar vanwege zijn stoffige samenstelling en bijzondere staart staat hij toch in het lijstje. De komeet heeft vanwege zijn zeer elliptische baan inmiddels het zonnestelsel verlaten, we zien hem dus nooit terug.
5. C/1965 S1 Ikeya-Seki
Komeet Ikeya-Seki werd op 18 september 1965 ontdekt. De komeet zou op 21 oktober in het perihelium komen. Op die passeerde de komeet slechts 450.000 km van de zon en werd op klaarlichte dag overal ter wereld waargenomen met een magnitude van -10!
Echter vlak voor het perihelium viel de komeet in drie stukken uiteen. Vanwege zijn stoffige samenstelling werd de komeet zo helder. De drie stukken hebben nu hun eigen baan om de zon met perioden die variëren tussen 876 en 1060 jaar.
6. C/1969 Y1 Bennett
Komeet Bennett was de eerste van de twee kometen die je in de jaren zeventig kon zien en werd ontdekt op 28 december 1969. In februari 1970 bereikte de komeet magnitude +3 en kreeg hij een stofstaart van 12º. Zijn coma vertoonde op dat moment kleine streamers. Tijdens het perihelium op 20 maart werd de komeet nog helderder en haalde magnitude 0.
Bennett was een stoffige komeet met een zeer actieve kern die voor zijn grote helderheid zorgde. De periode is ongeveer 1678 jaar. Dat wil dus zeggen dat hij eerder is gezien rond de Middeleeuwen rond het jaar 292 na Christus. Echter zijn daar geen geschriften van.
7. C/1975 V1 West
Komeet West werd ontdekt op 10 augustus 1975 en zou de tweede grote komeet van de jaren zeventig worden. Toen het op 26 februari het perihelium bereikte was zijn helderheid tussen magnitude -3 en tussen 25 en 27 februari was de komeet zelfs zichtbaar op klaarlichte dag. De komeet viel op 7 maart in twee stukken uiteen en brak vervolgens op 18 maart in nog eens twee stukken.
Veel waarnemers hebben de komeet niet gezien omdat hij alleen ’s ochtends in de vroegte zichtbaar was. Ook hield de pers zich angstvallig stil. Dit kwam omdat de komeet Kohoutek er zo’n drie jaar eerder niet in slaagde zijn belofte waar te maken. Was je wel de gelukkige om de komeet te zien dan zag je een prachtig schouwspel, een komeet met een lange, brede stofstaart. We zien de komeet pas over 558.000 jaar terug.
8. C/1996 B2 Hyakutake
Komeet Hyakutake werd ontdekt op 30 januari 1996 op zo’n 300 miljoen kilometer van de zon. De opwinding nam toe toen bleek dat de komeet zichtbaar zou zijn hoog aan de donkere hemel op het noordelijk halfrond. Toen de datum van de dichtste nadering van de aarde naderde, werd de komeet snel helderder en op 25 maart werd hij een object met een magnitude van 0,0 met een staart van meer dan 80 ° lang. Dat wil zeggen dat de staart te zien was van de Kleine Leeuw tot aan de Poolster in de kleine Beer. Een joekel van een komeet dus.
De komeet ha een kern van 4,2 km en, dat is relatief klein. Door zijn korte afstand tot de aarde was hij zo fraai te zien. Als hij iets verder had gestaan was de komeet met het blote oog niet zichtbaar geweest.
Arnold Tukkers, (ik dus, educatief medewerker van Cosmos sterrenwacht, eigenaar van deze website en schrijver van dit artikel) was de eerste die de komeet vanuit Nederland fotografeerde.
Zowel deze komeet als de komeet Hale-Bopp in 1997 zorgden voor een enorme toeloop bij sterrenwachten en een enorme media-aandacht.
De foto is gemaakt door Romke Schievink en Carl Johannink vanaf de
Cosmos Sterrenwacht in Lattrop.
9. C/1995 O1 Hale-Bopp
De komeet van de eeuw, komeet Hale-Bopp. C/1995 O1 Hale-Bopp. De komeet stond tussen de banen van Jupiter en Saturnus toen hij op 23 juli 1995 werd ontdekt met een magnitude van +10. De komeet werd ook ontdekt op beelden van vóór zijn ontdekking uit 1993. Op deze beelden op grote afstand van de zon was de komeet al actief. Daaruit kon men afleiden dat de komeet wel eens heel erg helder zou kunnen worden.
De komeet was met het blote oog zichtbaar van mei 1996 en bleef dat tot december 1997, een indrukwekkende 569 dagen. Komeet Hale-Bopp was een monster van een komeet met een kern die naar schatting tussen de 60 en 80 km in doorsnee was.
10. C/2006 P1 McNaught
Komeet McNaught werd ontdekt op 7 augustus 2006, met een magnitude van +17. In januari 2007 had het een magnitude van +2,5 en werd het laag aan de hemel van het noordelijk halfrond zichtbaar in de schemering. Op 12 januari was de helderheid magnitude -5,5, waardoor hij zichtbaar werd aan de daglichthemel rond 7º ten zuidoosten van de zon. Helaas was de komeet alleen te zien op het zuidelijk halfrond.
Na het perihelium ontstond er een magnifieke gebogen stofstaart van 35º lengte. Dit was opnieuw een geval van een komeet die groot werd vanwege zijn nauwe periheliumbenadering en zeer stoffige samenstelling. De komeet heeft een omlooptijd van 93.000 jaar.
Je zag 10 grote kometen voorbijkomen. Ik heb de kometen West, Hyakutake en Hale-Bopp gezien. Heel fraai was het om een jaar na Hyakutake in 1996 nog een heldere komeet te mogen begroeten en wel Hale-Bopp in 1997. Hale-Bopp is voor
mij dan ook de komeet van de vorige eeuw. Een beest van een komeet!
Hieronder zie je mij. Ik fotografeerde als eerste vanuit Nederland de komeet Hykutake in 1996.
